Đã từ lâu vấn đề xử lý phế phụ phẩm trong sản xuất nông nghiệp và ô nhiễm môi trường đã trở thành cấp thiết trong xã hội. Với diện tích trồng trọt hiện nay của tỉnh Bắc Giang sản lượng phụ phẩm ước đạt trên 1,278 triệu tấn/năm. Tuy nhiên, hiện nay mới chỉ khoảng hơn 10% phụ phẩm trồng trọt được sử dụng làm chất đốt, 5% là nhiên liệu công nghiệp, 3% làm thức ăn gia súc,… còn hơn 80% chưa được sử dụng và thải trực tiếp ra môi trường. Các chất phế phụ phẩm trong sản xuất nông nghiệp như rơm rạ, thân cây rau màu các loại, vỏ trấu, vỏ lạc, phân gia súc, gia cầm…nếu không được thu gom và xử lý đúng cách cũng là những tác nhân gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của con người. Trong khi đó sản xuất nông nghiệp, nhất là sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ rất cần nguồn phân bón hữu cơ để bón cho đất hoặc trồng cây trên giá thể hữu cơ. Xuất phát từ thực trạng đó, năm 2020, Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh đã triển khai dự án: Ứng dụng công nghệ vi sinh xây dựng mô hình xử lý phế phụ phẩm trong sản xuất nông nghiệp thành phân bón hữu cơ trên địa bàn tỉnh Bắc Giang do Thạc sĩ Đào trọng Nghĩa làm chủ nhiệm dự án.     

Chế phẩm vi sinh EMUNIV do Công ty Cổ phần Vi sinh ứng dụng sản xuất với các thành phần chính như: Bacillus subtillis: 10⁸ CFU/g;Bacillus licheniformis: 10⁷ CFU/g; Bacillus megaterium: 10⁷ CFU/g; Lactobacillus acidophilus: 10⁸ CFU/g; Lactobacillus plantarum: 10⁸ CFU/g. Chế phẩm vi sinh Emuniv có tác dụng: Phân giải nhanh các loại phế phụ phẩm nông nghiệp có nguồn gốc động vật, thực vật, mùn hóa phụ phẩm nông nghiệp hữu cơ nói chung; giảm tối đa mùi hôi thối trong quá trình phân hủy phế phụ phẩm nông nghiệp, hạn chế ruồi muỗi; tiêu diệt các vi khuẩn gây bệnh trong rác thải hữu cơ, phế phụ phẩm nông nghiệp; tái sử dụng phế phụ phẩm nông nghiệp, rác thải hữu cơ làm phân bón cải tạo đất nông nghiệp.

Dự án đã xây dựng mô hình xử lý phế phụ phẩm trong sản xuất nông nghiệp làm phân bón hữu cơ cải tạo đất. Quy mô: 200 tấn nguyên liệu gồm: vỏ hoa quả, rơm rạ, các loại thân cây rau mầu, cỏ, trấu, vỏ lạc, phân gia súc, gia cầm… Địa điểm: tại 6 huyện Yên Dũng, Hiệp Hòa, Lục Ngạn, Việt Yên, Lạng Giang và thành phố Bắc Giang.

Sau 08 tháng triển khai, mô hình xử lý phế phụ phẩm trong sản xuất nông nghiệp làm phân bón hữu cơ đã xử lý 200 tấn nguyên liệu và thu được 120 tấn phân bón hữu cơ có chất lượng tốt, đáp ứng được theo Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về chất lượng phân bón. Cụ thể: Hàm lượng chất hữu cơ dao động từ 28,694 – 76,455%, cao hơn so với Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về chất lượng phân bón (20%).  Tỷ lệ các bon/nitơ (C/N) từ 11,08 – 43,53 và đa phần là cao hơn so với Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về chất lượng phân bón (12). Độ ẩm của phân bón từ 28,95 - 86,48%, độ ẩm này cơ bản phụ thuộc vào nguyên liệu đầu vào tại các mô hình. pH của các mẫu phân sau khi ủ từ 6,69 - 8,66 và đáp ứng được Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về chất lượng phân bón (≥ 5).

Thành công của dự án là tiền đề phát triển mô hình ứng dụng công nghệ vi sinh trong xử lý phụ phẩm nông nghiệp góp phầm giảm thiểu ô nhiễm môi trường do sản xuất nông nghiệp gây ra. Đồng thời, công nghệ xử lý phụ phẩm trong sản xuất nông nghiệp làm phân bón hữu cơ tận dụng được nguồn phế phụ phẩm trong sản xuất nông nghiệp tạo ra nguồn phân bón hữu cơ phục vụ cải tạo đất, sản xuất nông nghiệp công nghệ cao và nông nghiệp hữu cơ góp phần nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và nâng cao thu nhập cho người sản xuất. Tạo tiền đề cho phương thức sản xuất mới là trồng cây trên giá thể hữu cơ sẽ khắc phục được tình trạng thiếu đất sản xuất do quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa, ngập mặn, sói mòn gây ra.

Thanh Huyền